Uztaro 119 (2021)

Arabako euskalgintza ekaitzaren barruan (1939-1975)

Egilea(k):
Jon Martinez Larrea
DOI:
10.26876/uztaro.119.2021.5
Jakintza-arloa:
Historia
Orrialdeak:
75-94
PDFa deskargatuDeskargatu

Laburpena:

Artikulu honen xedea Arabako euskalgintzaren bilakaera frankismoan azaltzea da. Lehenik eta behin, ulertu behar dugu euskalgintza kontzeptu zabala dela, eta artikulu honetan helduen euskalduntzean, ikastoletan eta kulturgintzan zentratuko gara. Testuingurua dramatikoa zen Araban, mendeetako gainbeheraz gainera, frankismoaren errepresioaren erruz hizkuntza hilzorian zegoen. Egoera kezkagarri horretan, hainbat pertsona hasi ziren lanean euskararen berreskurapenaren aldeko hainbat arlotan, lehenik ilunpean eta denbora joan ahala argitasunean. Horrela, 1970eko hamarkadan jauzi bat eman zuen, helduen euskalduntzea eta ikastolak formalizatu ziren, eta kulturgintza zabaldu zen. Arabako euskalgintzak berezitasun batzuk eduki arren, Euskal Herriko marko orokorraren barruan koka dezakegu, garapena berbera izan zen eta gure herrialdean ere nabaritu ziren euskal munduan gertatutako tentsioak, adibide ezagunena euskararen batasunaren inguruko eztabaida izan zen. Oro har, ertz ugariko borroka izan zen, bertan politika edo erlijioa nahastu zirela eta. Oro har, esan dezakegu orduan hasi zela Araban euskara biziberritzeko bidea.

Gako-hitzak: Araba -- Euskara -- Euskalgintza -- Frankismoa -- Ikastolak

[Title]

Basque cultural movement in Alava during the storm (1939-1975)

[Abstract]

The aim of this article is to explain the evolution of Basque cultural movement in Alava in the Francoism. First of all, we need to understand that the movement was very broad, and in this article we will focus on adult’s teaching, basque schools and culture. The context in Alava was dramatic, in addition to the decline of centuries, the language was in risk due to the repression of Francoism. In this worrying situation, many people began to work to recovery the Basque language. Thus, it took a leap in the 1970s with the formalization of adult education and basque schools, and the spread of culture. Although the movement in Alava has some peculiarities, it was inside on framework of the Basque Country, the development was the same and tensions were also noticed in our province, like the debate of the unity of the language. In general, it was a multi-edged struggle in which politics or religion were mixed.

Key words: Alava -- Basque language -- Basque cultural movement -- Francoism -- Basque schools